Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày một gia tăng và xu thế hội nhập toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ, để nắm bắt cơ hội trở thành động lực tăng trưởng xanh, thế giới đã lựa chọn hướng tiếp cận những giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả hơn mà vẫn đáp ứng được nhu cầu cơ bản trong sản xuất và đời sống trong đó có thành phố Hà Nội của Việt Nam.

Nhằm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, giai đoạn 2011-2015, TP. Hà Nội đã tập trung triển khai 4 nội dung lớn gồm: Tăng cường giáo dục, tuyên truyền phổ biến thông tin, vận động cộng đồng, nâng cao nhận thức, thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả và bảo vệ môi trường; Phát triển, phổ biến các trang thiết bị hiệu suất cao, tiết kiệm năng lượng, từng bước loại bỏ các trang thiết bị hiệu suất thấp; Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong các tòa nhà; Thúc đẩy tiết kiệm năng lượng trong ngành giao thông vận tải. Với các hoạt động được triển khai đồng bộ trên, giai đoạn 2011-2015 TP. Hà Nội ước tính lượng tiết kiệm đạt 6,7% so dự báo nhu cầu năng lượng. Chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trên địa bàn thành phố đã làm giảm hệ số đàn hồi năng lượng/GDP từ 2,0% (năm 2006) xuống 1,48% (năm 2015).

Phát triển các mô hình tiết kiệm năng lượng

Hà Nội đã đẩy mạnh sử dụng các trang thiết bị có hiệu suất cao, thay thế dần các trang thiết bị có hiệu suất thấp, tiến tới loại bỏ các trang thiết bị có công nghệ lạc hậu. Áp dụng tiêu chuẩn và định mức kỹ thuật tiên tiến nhằm cải thiện hiệu suất năng lượng. Ước tính mức giảm được 10% cường độ năng lượng trong các cơ sở sử dụng nhiều năng lượng.

Đặc biệt đối với các tòa nhà xây dựng, Hà Nội đã thực hiện việc quản lý bắt buộc theo Quy chuẩn xây dựng Việt Nam “Các công trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả”. Hỗ trợ kiểm toán năng lượng cho 51 tòa nhà, tập trung các loại hình tòa nhà với 258 giải pháp tiết kiệm năng lượng, trong đó có 102 giải pháp đã được các tòa nhà thực hiện, tiết kiệm 3.767 TOE, tương đương 75,69 tỷ đồng. Thành phố đã xây dựng mô hình quản lý năng lượng cho các loại hình tòa nhà xây dựng sử dụng nhiều năng lượng đạt hiệu suất cao về năng lượng, tiêu biểu là: Công ty tòa nhà HITC, khách sạn Sheraton, tòa nhà Ocean Park, tòa nhà Agribank, siêu thị Big C Thăng Long, trung tâm thương mại Savico Megamall, trong đó có 2 đơn vị đạt giải quản lý năng lượng của ASEAN: tòa nhà Agribank đạt giải nhì, tòa nhà Ocean Park đạt giải 3. Từ đó thành phố đã phổ biến, nhân rộng mô hình thành công về nâng cao hiệu suất năng lượng để các cơ sở sử dụng năng lượng có mô hình tương tự áp dụng thực hiện.

  Bên cạnh đó, Hà Nội đã hỗ trợ thực hiện kiểm toán năng lượng cho các doanh nghiệp tại các khu công nghiệp và chế xuất, cụm công nghiệp: Bắc Thăng Long, Nam Thăng Long, Phú Nghĩa,... thực hiện tư vấn cho 135 doanh nghiệp, với 564 giải pháp giúp tiết kiệm được 9.138 TOE, tương đương 70,69 tỷ đồng, trong đó có đơn vị tiêu biểu: Công ty Ghoshi Thăng Long, Công ty TNHH ToTo Việt Nam, Công ty TNHH điện tử Young Fast Việt Nam...Đặc biệt là Công ty TNHH Panasonic Việt Nam đạt giải nhì mô hình quản lý năng lượng của ASEAN. Các mô hình này đã được nhân rộng đến các doanh nghiệp có cùng loại hình sản xuất trên địa bàn thành phố.

Đối với lĩnh vực giao thông vận tải, Hà Nội đã nâng cao năng lực vận tải hành khách công cộng, đáp ứng được từ 15% nhu cầu vận tải hành khách công cộng trên địa bàn. Cùng với đó, Hà Nội đã nâng cao công tác tuyên truyền và khuyến khích các doanh nghiệp đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới, sử dụng năng lượng tái tạo thay thế nhiên liệu truyền thống trong giao thông, đầu tư phương tiện vận tải có chất lượng cao, tiêu hao ít nhiên liệu, hạn chế gây ô nhiễm môi trường

Đồng bộ hóa các công cụ

Đô thị của Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển, tốc độ tăng trung bình tổng diện tích sàn xây dựng nhà ở là 80-90 triệu m2/năm, cơ cấu ngành kinh tế có chuyển biến tích cực theo hướng tăng tỷ trọng dịch vụ, công nghiệp, giảm tỷ trong nông nghiệp, tốc độ dân số tăng 200.000 người/năm... Vì vậy, khu vực phát triển đô thị của Hà Nội sẽ mở rộng trong tương lai. Các công trình xây dựng như nhà ở, khu vực văn phòng làm việc, khách sạn, trung tâm thương mại, khu công nghiệp có hàm lượng công nghệ cao có tốc độ tăng nhanh. Với mức tiêu thụ năng lượng điện chiếm 11% so với cả nước, tăng trưởng tiêu thụ điện 10-12%/năm, TP. Hà Nội chỉ sau TP. Hồ Chí Minh.

Do vậy, để sử dụng năng lượng hiệu quả trong khu vực phát triển đô thị, TP. Hà Nội cần phải phát triển nguồn nhân lực cho đội ngũ quản lý năng lượng tại các cơ sở sử dụng năng lượng. Khu vực phát triển đô thị cần được quy hoạch các công trình xây dựng đồng bộ với hạ tầng giao thông, dịch vụ công cộng, sử dụng tối đa điều kiện tự nhiên hướng mặt trời, hướng gió, tăng diện tích cây xanh. Các công trình xây dựng khu vực phát triển đô thị phải tuân thủ quy chuẩn về công trình xây dựng sử dụng năng lượng hiệu quả trong các tòa nhà để tính toán hiệu quả đầu tư các công trình trước khi xây dựng, sử dụng các sản phẩm vật liệu xây dựng dán nhãn tiết kiệm năng lượng, khuyến khích phát triển công trình xây dựng xanh, xây dựng các trung tâm cung cấp hơi nhiệt để nâng cao hiệu quả làm mát, sưởi ấm trong khu vực đô thị. Phát triển thị trường công nghệ, trang thiết bị hiệu suất cao về năng lượng.

Để phát triển đô thị Hà Nội sử dụng năng lượng hiệu quả, TP. Hà Nội cần thực hiện giải pháp sử dụng năng lượng hiệu quả trong khu vực phát triển đô thị, đó là một trong những yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng của TP. Hà Nội, góp phần giảm hệ số đàn hồi năng lượng/GDP của Việt Nam, hướng tới nền kinh tế các bon thấp, ứng phó biến đổi khí hậu. Do vậy, theo đuổi con đường tăng trưởng sạch hơn, bền vững hơn và sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn sẽ là hướng đi đúng đắn của Hà Nội trong hành trình phát triển hướng đến thành phố “xanh”.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) ”Energizing Green Cities in Southeast Asia - Applying Sustainable Urban Energy and Emissions Planning” (Tạm dịch: Cung cấp năng lượng cho các đô thị xanh ở Đông Nam Á: Áp dụng Quy hoạch phát thải và năng lượng đô thị bền vững) đã phát hiện ra mối tương quan rõ nét giữa việc đầu tư vào các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong các cấu trúc hạ tầng với tăng trưởng kinh tế. Thông qua nghiên cứu ba trường hợp gồm Đà Nẵng (Việt Nam), Surabaya (Indonesia) và Cebu (Philippines), báo cáo kết luận chỉ cần cải thiện hiệu quả năng lượng kết hợp giảm lượng phát thải khí nhà kính, các thành phố sẽ vừa góp phần bảo vệ môi trường toàn cầu, vừa hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương nhờ những tiến bộ về mặt năng suất, giảm thiểu được ô nhiễm và sử dụng hiệu quả nguồn lực.